فصلنامه نفس
سال دهم شماره 1 (بهار 1402)

ویروس نیپا، ویروسی نوظهور از خانواده ی پارامیسکوویروس ها بوده که براساس اعلام اخیر سازمان بهداشت جهانی، جزو فهرست  نه تایی از مرگبارترین عوامل بیماری زای عفونی معرفی شده است. خفاش ها به عنوان میزبان طبیعی این ویروس در نظر گرفته شده اند. انتقال ویروس می تواند از طریق تماس با حیوانات یا افراد انسانی آلوده و حتی مصرف غذاهای آلوده به ادرار و بزاق آنها صورت گیرد. دوره ی کمون ابتلاء به ویروس بین 4 روز تا دو ماه متغیر است. ویروس نیپا قادر است دستگاه های متعدد بدن انسان  و اندام های  قلب، کلیه، ریه ها و مغز را آلوده کند. علایم بالینی عفونت ویروس متغیر بوده و می تواند شامل طیفی از علایم ضعیف ازجمله سرگیجه، استفراغ، سردرد، تب تا علایم کشنده اختلالات تنفسی وآسیب های عصبی آنسفالیت کشنده حاد و مزمن و حتی اختلالات شناختی- روانی باشد، اگرچه سیستم عصبی مرکزی شدیدترین آسیب را نسبت به سایر دستگاه های بدن می بیند. بیماری زایی و مرگ و میر بالای  عفونت ویروس نیپا، عدم وجود واکسن و روش درمانی موثر تاییدشده و مجاز علیه آن و نگرانی از جهش هایی مخرب در ویروس و تکرار فاجعه ای دیگر مانند ویروس کرونا، اهمیت تحقیقات در باره این ویروس و مدیریت و کنترل انتشار آن را نشان می دهد.

 کروناویروس ها گروه بزرگی از ویروس ها هستند که با گسترش سریع، ماهیت کشنده و درمان ناپذیر بودن توانست جهان پیشرفته کنونی با تمام فناوری های فوق بشری را تهدید کند. هدف از مطالعه حاضر بررسی تجربه زیسته مردم در جهان در مورد بیماری کوید-19 می باشد.

روش  ها: 

در این مطالعه مروری جهت یافتن مقالات مرتبط با کلیدواژه های مرتبط با موضوع (،SARS-COV-2 ،COVID-19، qualitative research، lived experiences، phenomenology، تجربه زیسته، کرونا ویروس، کووید19، پدیدارشناختی، مطالعه کیفی) در پایگاه های اطلاعاتی فارسی و انگلیسی Google Scholar،  Web of Science،  Pubmed،  Science Direct،  Scopus، SID ، Magiran تا آوریل 2022 مورد جستجو قرار گرفتند. در مجموع 79 مطالعه در سایت های خارجی عنوان شده یافت گردید و همچنین 7 مطالعه به صورت فارسی و در پایگاه های اطلاعاتی فارسی استخراج شد. در نهایت 12 مقاله از مطالعاتی که در زمینه تجارب زیسته در بیماران کرونایی بود انتخاب و مورد بررسی مروری قرار گرفتند.

در اکثر مطالعات مورد بررسی مصاحبه شوندگان اثرات ناخوشایند جسمی، روانی و اجتماعی بیماری خود را تجربه کردند و بسیاری از آنها واکنش های استرس پس از سانحه را بیان کردند. بیماران مبتلا به دلیل غیرقابل پیش بینی بودن بیماری احساس خطر می کنند و ممکن است به عنوان یک واکنش غریزی به شرایط ناشناخته، ترس دایمی از مرگ داشته باشند.

 با توجه به مطالعات مورد بررسی قرار گرفته، می توان گفت اکثر بیماران تفسیری که از وضعیت همه گیری بیماری کرونا داشته اند، آن را تهدید بزرگ و فاجعه بزرگی برای زندگی فردی و اجتماعی و روانی عنوان کرده اند. لذا از آنجایی که علایم روانی در این بیماران شایع است، توصیه می شود برای درمان این بیماران از روان درمانگر کمک گرفته شود.

برخی بیماران مبتلا به تنگی نای ناشی از لوله گذاری طولانی مدت، در اولین مراجعه برای جراحی ناحیه تنگ راه هوایی کاندید مناسبی نبوده و  و راه هوایی آنها باید به طور موقت با اتساع مکرر توسط برونکوسکوپی  باز نگه داشته شود. برخی از این بیماران ممکن است با چند بار اتساع توسط برونکوسکوپی ریجید، بدون نیاز به جراحی راه هوایی،  بهبود  یابند. استفاده از ضدالتهاب هایی مانند کورتیکواستروییدها در این موارد می تواند نقش مفیدی داشته باشد. در این خصوص مطالعات مختلف، نظرات متفاوتی داشته اند. در این مقاله مروری نتایج مطالعات مختلف گرداوری شده است. نتایج این مطالعه مروری نشان داد درمان اولیه با کورتیکواسترویید با دوز پایین ممکن است زمان بین برونکوسکوپی های مکرر را افزایش دهد تا بیماران بتوانند برای عمل رزکسیون یا تثبیت وضعیت تنفسی شان آماده شوند. این بدان معناست که بیماران با استرس فیزیکی، روانی و اقتصادی کمتری مواجه می شوند زیرا ممکن است آنها تحت دفعات کمتر برونکوسکوپی قرار گیرند. همچنین ممکن است کمتر شدن التهاب سبب رزکسیون طول کمتری از بافت نای گردد. برای حصول به نتایج متقن انجام مطالعات مداخله ای با کنترل بایاس های مربوط یه انتخاب نمونه، جمع آوری اطلاعات و مخدوشگرها توصیه می شود.

علی رغم اقدامات صورت گرفته جهت پیشگیری، بیماری کووید-19 ناشی از SARS-Cov-2 همچنان به عنوان یک پاندمی و معضل سلامت جهانی موجب آمار بالای مورتالیتی و موربیدیتی در سراسر جهان می باشد. داروی رمدسیویر پس از تایید توسط سازمان غذا و داروی امریکا در سال 2020 به عنوان داروی ضد ویروسی موثر در درمان کووید-19 به صورت گسترده در طول پاندمی مورد استفاده قرار گرفت. بررسی دقیق ایمنی و عوارض دارویی رمدسیویر به عنوان درمان ضد ویروسی در این بیماری، جهت ارتقا سلامت و پیشگیری از پیامدهای ناخواسته در بیماران مبتلا به کووید-19 تحت درمان با این دارو امری ضروری می باشد. در این میان آگاهی در زمینه ی عوارض قلبی این دارو که هنوز مطالعات کمی پیرامون آن انجام پذیرفته از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این مطالعه ی مروری خلاصه ای از مطالعات انجام شده در زمینه ی عوارض قلبی این دارو مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت. از میان عوارض قلبی، همراهی ویژه ای میان برادی کاردی سینوسی و مصرف رمدسیویر مشاهده شده است که در مواردی حتی بسیار شدید و کشنده و نیازمند مداخله ی درمانی بوده است.  از سایر عوارض قلبی میتوان به طولانی شدن فاصله ی QT، فیبریلاسیون دهلیزی، بلوک  AV، تاکی کاردیهای فوق بطنی، کاهش فشار خون و در موارد نادر ایست قلبی اشاره کرد. با توجه به احتمال پیش آمد عوارض قلبی در بیماران تحت درمان با رمدسیویر توصیه می شود بیماران حین درمان تحت مانیتورینگ قلبی قرار بگیرند.

 بیماری انسدادی مزمن ریه یک بیماری شایع، قابل پیشگیری و درمان است که با علایم تنفسی پایدار و محدودیت جریان هوا مشخص می شود و در میان علل اصلی مرگ و میر قرار دارد. نتایج درمانی نامطلوب و عوارض جانبی داروهای رایج به طور قابل توجهی منجر به افزایش محبوبیت طب مکمل و جایگزین در این بیماری شده است. لذا هدف این مطالعه ارایه درمان های مکمل در درمان بیماری انسدادی مزمن ریه است. 

 جهت انجام این مطالعه در پایگاه های اطلاعاتی  PubMedو Google Scholar با استفاده از کلید واژه های بیماری انسدادی مزمن ریه و "سردی دمای محیط، طول مدت خواب، استرس های فیزیولوژیک، فعالیت فیزیکی، تغذیه، یبوست، میکروبیوتای روده، پاکسازی بینی و دهان و فیزیوتراپی قفسه سینه" و در کتاب PDR for herbal medicine، گیاهان اکسپکتورانت، آنتی-کاتارال و سکرتولیتیک به زبان انگلیسی جستجو انجام شد. 

 مطالعه حاضر نشان داد که پرهیز از دمای سرد محیط، استرس های فیزیولوژیک، خواب طولانی مدت، داشتن فعالیت فیزیکی مناسب، تغذیه مناسب و پاکسازی بدن و مجاری هوایی از مواد زاید و ترشحات اضافی از طریق رفع یبوست، فیزیوتراپی قفسه سینه، پاکسازی و شستشوی بینی، دهان و حلق در بهبود وضعیت التهابی بیماران مبتلا به بیماری انسدادی مزمن ریه کمک کننده است. همچنین گیاهان دارویی آویشن، انیسون، پیچک، پر سیاوشان، اوکالیپتوس، رازیانه، بابونه آلمانی، پنیرک، شیرین بیان و ختمی با داشتن اثرات اکسپکتورانت، آنتی-کاتارال و سکرتولیتیک کمک به ترقیق، پاکسازی و خروج بهتر ترشحات مجاری هوایی و بهبود سرفه و برونشیت می کنند. 

 نتایج مطالعه حاضر نشان می دهد که رعایت دستورات طب مکمل کمک به بهبود علایم و کیفیت زندگی بیماران مبتلا به بیماری انسدادی مزمن ریه می کند لذا پیشنهاد می شود مطالعات بیشتری در این زمینه انجام گیرد.

عوارض سیگار روی سلامتی، مخاطره ابتلا به سرطان و حتی ابتلای سرطان های ثانویه ثابت شده است. با این وجود تاثیر سابقه مصرف سیگار یا استعمال فعلی آن بر اثر بخشی درمان های کمکی کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
 پرتودرمانی با تابش پرتوهای یونیزان بر تومور نقش مهمی در درمان سرطان ایفا می کند. بدلیل سیگاری بودن تعداد زیادی از بیماران مبتلا به سرطان، ارزیابی تاثیر آن بر عوارض جانبی پرتودرمانی ضروری است. از آنجایی که اکسیژن از عوامل کلیدی تاثیرگذاری پرتوهای یونیزان می باشد، سیگار با ایجاد شرایط هایپوکسیک منجر به اثر بخشی محدود پرتودرمانی می شود. دود سیگار با افزایش غلضت کربوکسی هموگلوبین خون و تغییر منحنی هموگلوبین- اکسیژن باعث هایپوکسی نسبی بافت شده و درنتیجه در آثار وابسته به اکسیژن پرتو مداخله می کند. همچنین با تولید رادیکالهای آزاد و مونواکسید کربن موجب استرس اکسیداتیو و التهاب می شود و هایپوکسی بافت ایجادشده منجر به افت رشد عروق خونی داخل زخم و کاهش پاسخ های ایمنی بدن گشته و لذا موجب تاخیر در ترمیم سلولها و بهبود زخم می شود؛ که تابش گیری این تاخیر را تشدید می کند.
 درماتیت پرتویی از شایع ترین اثرات جانبی پرتودرمانی است و اهمیت جلوگیری یا کاهش درماتیت در این است که بروز درجات شدید آن با افزایش احتمال عفونت ممکن است منجر به آسیب های پوستی شدید و توقف پرتودرمانی شده و محدودیت در ارایه دز بهینه یا اختلال در زمانبندی تابش و در نهایت کاهش نتیجه موثر درمان حاصل گردد. گزارش های متعددی از تاثیر سیگار بر افزایش درماتیت پرتویی حاد و حتی مزمن پس از پرتودرمانی ارایه شده است. بسیاری از نتایج نشاندهنده عوارض پوستی بدتر افراد سیگاری است بطوریکه به میزان بیشتری در معرض ابتلا به پوسته پوسته شدن مرطوب، ادم، تلانژکتازی، پیگمنتاسیون و افزایش میزان درد و حساس شدن بافت در مقایسه با غیر سیگاری ها قرار دارند. لذا بیماران بایستی از خطر بالقوه سیگار در افزایش شانس ابتلا به سرطان جدید و نیز عوارض پرتودرمانی نظیر درماتیت پرتویی مطلع باشند؛ که در این راستا متخصصان بهداشت-درمان می توانند با اعمال استراتژی های جدی نظیر برگزاری کلاسهای ترک سیگار حین درمان و ارایه دانش مرتبط با مضرات سیگار نقش مهمی ایفا کنند.

در سال 2020، داده های مربوط به بیماری کاوازاکی و به دنبال آن بیماری شبه کاوازاکی (KLD) و پاسخ التهابی ناشی از آن درکودکان مبتلا به COVID-19 ارایه گردید. از آن زمان، موارد زیادی از این دو بیماری در کودکان مبتلا به COVID-19 در مقالات  منتشر شده است که بیانگر تفاوتهایی در تظاهرات بالینی و روش های تشخیصی این دو بیماری و افتراق آن ها از یکدیگر می باشد. با این حال، هنوز سوالاتی در مورد عوامل خطر، پاتوژنز، پیش آگهی و درمان اختصاصی برای این تظاهرات در کودکان مبتلا به COVID-19 وجود دارد. مطالعه حاضر مروری اجمالی بر مقالات مرتبط و بررسی شباهت ها و تفاوت های بیماری کاوازاکی و شبه کاوازاکی در کودکان مبتلا به COVID-19  می باشد.